پرورش بچه ماهی کپور، یکی از فعالیت‌های مهم در حوزه آبزی‌پروری است که به عنوان یک صنعت رو به رشد، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این فرآیند، امکان انتقال و نگهداری جوان‌ترین مرحله از دوره زندگی ماهی کپور، یعنی بچه ماهی را فراهم می‌کند.پرورش بچه ماهی کپور باعث می‌شود تا ماهیان با کیفیت و سالم به بازار عرضه شوند و همچنین می‌تواند به عنوان یک منبع درآمدی قابل توجه برای آبزی‌پروران باشد.
اگر شما هم به دنبال شروع یک فعالیت آبزی‌پروری حرفه‌ای هستید و علاقه‌مند به پرورش بچه ماهیان گرمابی، با مطالعه این مقاله، می‌توانید اصول و روش‌های کارآمد در این حوزه را یاد بگیرید و به موفقیت در این زمینه دست یابید. همچنین، اگر به عنوان یک آبزی‌پرور حرفه‌ای، قصد دارید بچه ماهی کپور را به عنوان یک تامین کننده منابع درآمدی مطمئن و پایدار انتخاب کنید، این مقاله می‌تواند به شما راهنمایی‌های مفیدی ارائه کند.
با ما همراه شوید تا در این مطلب به بررسی اصول پرورش بچه ماهی کپور و موارد مهم دیگری که در این زمینه نیازمند آشنایی هستند، بپردازیم همچنین اگر می‌خواهید با گونه‌های مختلف ماهی کپور پرورشی آشنا شوید می‌توانید به نوشته معرفی ماهی کپور مراجعه نمایید.
غذادهی بچه ماهی کپور
نحوه خوراک‌دهی
پس از معرفی بچه ماهیان گرمابی نورس به داخل استخر معمولا به مدت چند روز(بستگی به غذای زنده داخل استخر دارد) ظاهراً از نظرها ناپدید می‌گردند. به این مفهوم که مشغول تغذیه از زئوپلانکتون‌ها و بنتوزهای استخر هستند.
علیرغم حضور غذای زنده برای عادت پذیری زودتر بچه ماهیان به غذای کنستانتره و هم چنین به عنوان غذای مکمل می‌بایست از همان روزهای اول شروع به غذادهی دستی به شکل پودری در حاشیه استخر نمود که مقدار آن با 2-1 کیلوگرم برای هر هکتار در روز اول شروع شده تا بچه ماهی‌ها نسبت به این نوع غذا عادت کنند. سپس بعد از 10-5 روز با استقرار تشت‌ها و خمیر کردن غذا، دستیابی آن توسط بچه ماهی‌ها با سهولت بهتری انجام می‌گیرد.
تشت‌های غذادهی
تعداد تشت‌ها در واقع وسعت سفره غذایی را تعیین می‌کند و بهتر است برای جلوگیری از ایجاد نوسان در وزن نهایی بچه ماهیان گرمابی با افزایش تعداد تشت‌ها سفره غذایی را نیز گسترش دهیم. بدین منظور برای 1 هکتار استخر پرورش بچه ماهی تعداد 20 عدد تشت در نظر گرفته می‌شود. این تعداد تشت بهتر است به صورت مساوی در دیواره دو طرف خروجی استخر نصب گردد.
فاصله تشت ها از همدیگر2 -1 متر در نظر گرفته می‌شود. از آن جا که غذای زنده تا دمای 25 درجه سانتی گراد نیز اقدام به تولید مثل غیر جنسی و تکثیر در داخل استخر می‌نمایند، لذا بهتر است از حداقل زمان موجود نیز برای استفاده از کود گاوی به صورت شیرابه استفاده نماییم زیرا با این کار می‌توانیم بخشی از غذای مورد استفاده بچه ماهیان را با قیمتی بسیار ارزان تهیه نماییم. غذای آغازین در این زمان می‌بایست کم حجم و پرانرژی و دارای پروتئین بالا باشد.
میزان غذادهی به بچه ماهیان گرمابی
برای چند روز اول به دلیل کوچک بودن اندازه بچه ماهی‌ها بهتر است از غذای مخصوص ماهی سفید (SFK) و یا از غذای آغازین کپور (SFC) از کارخانجات معتبر استفاده گردد بعد از نصب تشت و خمیر کردن غذا در داخل آن به مدت تقریباً 2 هفته بچه ماهی‌ها بسته به گونه به سمت غذای تخصصی خود می‌روند از این زمان به بعد مقدار غذای دستی فقط برای بچه ماهیان کپور محاسبه می‌گردد.
نقش خوراک اکسترود
برای رشد بهتر و آلودگی کمتر آب بهتر است از غذای اکسترود با قطر 2 میلی متر استفاده کرد که با رشد و افزایش وزن بچه ماهی‌ها از غذاهای با قطر 4 ، 6 و 8 میلی‌متر نیز می‌شود استفاده نمود.
غذاهای اکسترود از این جهت که در اندازه‌های یکسان و بر اساس اندازه دهان بچه ماهی محاسبه و تولید می‌گردد و دارای قوام مناسب در آب بوده و از هم پاشیده نمی‌شود لذا هم از دسترس ماهیان هرز در امان می‌ماند و هم با قوامی که دارد، باعث از هم پاشیده شدن آن نمی‌گردد و در نهایت پرت آن کمتر بوده و ضریب تبدیل پایین می‌آید و همچنین باعث آلودگی کمتر آب استخر می شود.
ضریب تبدیل غذای اکسترود بین 2تا 2/5 در نظر گرفته می‌شود. مقدار غذادهی بر اساس بایوماس موجود در استخر محاسبه شده و ابتدا به مقدار 5-4 درصد بایومس کل خوراک غذادهی روزانه انجام می‌گیرد که درصد بیان شده با افزایش وزن بچه ماهیان به مرور کمتر می‌گردد.
زمان دادن خوراک در پرورش بچه ماهی کپور
مهم است که زمان غذادهی حتما تعیین گردد. معمولاً روزانه یک مرتبه می‌توان به بچه ماهی‌ها ( به اصطلاح کپور ماهی به اندازه کف دست) غذا داد و بهتر است در ساعت 9-8 صبح باشد چون در این زمان هم اکسیژن تا حد مطلوبی پس از فتوستنز فیتوپلانکتون‌ها بالا می‌رود و هم این که زمان به اندازه کافی برای هضم و جذب مواد غذایی خورده شده وجود دارد.
برای پایین آوردن هزینه‌های تولید و کاهش آلودگی آب مخصوصاً در مناطقی که با کمبود آب تازه و کیفیت مناسب روبرو هستند توصیه می‌گردد از بکار بردن غذاهای کم انرژی و حجیم به صورت انفرادی مثلاً فقط گندم پرهیز گردد، زیرا غذایی که در یک کارخانه خوراک آبزیان معتبر ساخته می‌شود شامل آنالیزی از پروتئین، هیدرات کربن، چربی و سایر مواد لازم همچون مواد معدنی، ویتامین‌ها و مواد افزودنی مجاز برای تحریک رشد بهتر بوده که این مواد از منابع سالم تهیه می‌شوند لذا نیاز به غذای دیگری غیر از آن نیست.
معمولاً ماهی کپور از نظر زمان‌بندی آخرین ماهی است که با سرد شدن هوا به تغذیه خود ادامه می‌دهد و این تغذیه تا زمانی که دمای آب به 13-15 درجه برسد، منجر به هضم غذا می‌شود و در دماهای پایین تر حتی تا 10 درجه، تغذیه صورت می‌گیرد اما هضم غذایی انجام نشده و کل غذا دفع می گردد.
در شرایط مناسب پرورش یعنی در دسترس بودن غذای با کیفیت بالا در این نوع استخرها می‌توان به ازای هر هکتار 8-10هزار قطعه بچه ماهی کپور یک گرمی را به وزن تقریبی 100-80 گرم رساند.
نقش مواد مغذی در پرورش بچه ماهی کپور
انرژی
انرژی در کربوهیدرات، چربی و پروتئین‌های اجزای خوراکی ذخیره می‌شود. منشأ اولیه این انرژی نور خورشید است و سپس در نتیجه فتوسنتز در منابع گیاهی ذخیره می‌شود. همۀ مواد حاوی کربن و هیدروژن با اکسیده شدن به دی اکسید کربن و آب انرژی پتانسیلی در اختیار حیوانات قرار می دهند.
کربوهیدرات‌ها
کربوهیدرات‌های قابل دسترس برای آبزیان پرورشی عبارتند از: قندها ،نشاسته، دکسترین ،گلیکوژن و غیره.
نشاسته به عنوان عمده‌ترین کربوهیدرات مصرفی در جیره غذایی آبزیان است که به صورت خام ضریب تبدیل تقریباً پایین در دستگاه گوارش ماهیان پرورشی و میگو دارد.
ولی اگر در نشاسته فرآوری انجام بگیرد و تا حد ژلاتینه شدن حرارت بخار آب و فشار ببیند، ضریب هضمی آن تا حد قابل قبولی افزایش خواهد یافت، در ضمن نشاسته در تهیه غذای پلت به عنوان یک بایندر اتصال دهنده مهم به کار می‌رود.
اگر کربوهیدرات‌های قابل دسترس برای آبزیان فرآوری گردند می‌توان به مقدار قابل ملاحظه‌ای در جیره آبزیان پرورشی استفاده شوند.
حداکثر استفاده از کربوهیدرات‌های قابل دسترس برای میگو 14 تا 28 درصد، کپور معمولی 15 تا 18 درصد و برای قزل آلا 32 درصد است.
عوامل محدود کننده استفاده کربوهیدرات‌ها در تغذیه آبزیان پرورشی
در بدن ماهیان هورمون انسولین به اندازه کافی موجود نیست و از آن جایی که بعد از متابولیسم اکثر کربوهیدرات‌ها تبدیل به منوساکاریدهایی از قبیل گلوکز و فروکتوز شده و وارد چرخه انرژی می‌شوند لذا با کمبود هورمون انسولین دربدن، برخی اختلالات متابولیسمی از قبیل انباشتگی گلوکز در خون (دیابت)، کاهش رشد و افت راندمان تغذیه ای بروز می‌کنند.
سوالات متداول
آیا بچه ماهی کپور نیاز به تنظیمات خاصی در محیط پرورش دارند؟
بله، برای رشد سالم بچه ماهی کپور، باید محیط پرورش را بهینه سازی کرده و شرایطی از جمله دمای آب، میزان اکسیژن، و pH آب را مناسب نگه داشت. تنظیمات مناسب در محیط پرورش به رشد سالم و موفقیت در پرورش بچه ماهی کپور کمک می‌کند.
آیا بچه ماهی کپور قابلیت تجاری دارد؟
بله، بچه ماهی کپور از جمله گونه‌های ماهی گرمابی است که قابلیت تجاری دارد. با توجه به تقاضای بالا برای ماهیان آب شیرین، پرورش و فروش بچه ماهی کپور می‌تواند یک فرصت سودآور برای کسب و کار شما باشد.
در پایان مطلب
اصول تکثیر و پرورش بچه ماهی کپور شامل نیازمندی‌های زیستی و محیطی، تغذیه و مراقبت‌های لازم است که بر آنها باید تمرکز نماییم تا با رعایت اصول و روش‌های مناسب در پرورش بچه ماهیان گرمابی، به موفقیت در این زمینه دست یابید و از ثمره‌های این فعالیت لذت ببرید.
امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد و بتوانید با دستیابی به اطلاعات لازم، به بهره‌وری و موفقیت در پرورش بچه ماهی کپور دست یابید. ما همواره آماده پاسخگویی به سوالات شما و ارائه اطلاعات بیشتر در این زمینه هستیم.
